สวนในแก้ว: การจัดสวนถาดแบบชื้น

การจัดสวนถาดแบบชื้น

การจัดสวนถาดเป็นการจัดสวนโดยย่อเรื่องราวทางธรรมชาติหรือสิ่งแวดล้อมที่อยู่รอบๆตัวเราให้สวยงามมีชีวิตชีวา เช่นน้ำตก ทิวทัศน์ เกาะกลางน้ำ เกาะกลางทะเล หรือเรื่องราวการดำรงชีวิตของมนุษย์ ศาสนา ประเพณีและวัฒนธรรมตลอดจนเรื่องราวทางวรรณคดี หรือสัตว์ต่างๆ อีกอย่างหนึ่งคือการจัดสวนตามจินตนาการได้แก่เรื่องราวของสวนสาธารณะ ลงในถาดทรงกลม ทรงสี่เหลี่ยม ทรงรูปไข่ ฯลฯ

การจัดสวนถาดเปิดโอกาสให้ผู้จัดได้ใช้ความคิดอย่างสร้างสรรค์อย่างหลากหลายไม่มีที่สิ้นสุด ใช้ความสามารถความละเอียดอ่อนในการปลูกต้นไม้ ใช้ความสามารถในทางศิลปะ ใช้สีสันรูปทรง ความสมดุล ความกลมกลืน ความแตกต่างได้อย่างเหมาะสม เกิดความเพลิดเพลินสนุกสนานโลกยุคก่อนช่างชุ่มชื้นและร่มเย็นด้วยป่าไม้จนอยากย้อนเวลาไปได้อีกครั้ง ในปัจจุบันเราคงทำได้แค่สรรหาพันธุ์ไม้มาปลูกไว้ใกล้ตัว บ้านซึ่งมีที่กว้างก็ย่อมจัดสวนสวยได้ดังใจ แต่ที่พักอาศัยในเมืองหลวงและเมืองใหญ่มักคับแคบ คนรักต้นไม้จึงต้องพอใจกับสวนหย่อมสวนเล็กๆในกระบะหรือไม้กระถางตามเนื้อที่ของตน

วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้
       1. ถาดเซรามิกหรือดินเผาขนาด 15 นิ้ว ช้อนปลูก กระป๋องสเปรย์น้ำ พู่กัน กรรไกร คัตเตอร์
       2. ต้นไม้ในร่ม เช่น มอส,เฟิร์นผักชี, โปร่งฟ้า,แพญี่ปุ่น, ราชินีเงิน, กนกนารีบูล, กุหลาบหินใบฝอย ฯลฯ
       3. ดินผสมสำหรับปลูก
4. หินประดับ กรวด
5. ตอไม้ ขอนไม้ รากไม้

6. อุปกรณ์เขียนแบบ

การเลือกพรรณไม้สำหรับจัดสวนถาด
พรรณไม้สำหรับจัดสวนถาดนิยมใช้ไม้รูปทรง ซึ่งเป็นไม้ต้นที่มีทรวดทรงต้นหรือพุ่มสวยงาม ใช้แทนต้นไม้ใหญ่ได้โดยมากเป็นไม้ดัดไม้แคระ หรือต้นไม้ ใหญ่ที่อายุยังน้อยแต่ทรงพุ่มสวยเหมาะสำหรับนำมาเป็นหลักหรือไม้ประธานในสวนถาดไม้พวกนี้ได้แก่ โมกแคระ แก้วแคระ พุดซ้อนแคระ ทับทิมแคระ ไทร หูกระจงแคระ มะสังดัด มะนาวเทศ ชาปัตตาเวีย ชาฮกเกี้ยน สนเลื้อย โปร่งฟ้า เล็บครุฑ ปริก ฯลฯ

ขั้นตอนการจัดทำ

ขั้นเตรียม
1. เขียนแปลนหรือเขียนแบบลงบนกระดาษโดยประมาณโดยเขียนขึ้นตามจินตนาการของตนเอง จะทำให้รู้ว่าสวนถาดแบบย่อทิวทัศน์ธรรมชาติที่จัด จะทีรูปร่างทรวดทรงเป็นอย่างไร จะใช้ต้นไม้และหินรูปทรงอย่างไร เพื่อจะได้เตรียมต้นไม้และหินที่จะใช้เป็นองค์ประกอบหลักไว้ล่วงหน้า
2. เตรียมเครื่องมือและวัสดุอุปกรณ์ ได้แก่ หิน กรวด กาวแท่งใช้ต่อเชื่อมหิน ขอนไม้ สีฝุ่น มอสและต้นไม้ต่าง ๆ
3. การเตรียมดิน ดินที่ใช้เป็นดินผสมสำหรับการใช้จัดสวนถาดแบบชื้นทั่ว ๆ ไปหรือเป็นดินสำหรับการปลูกไม้ดอกไม้ประดับทั่ว ๆ ไปก็ได้

แนวคิดการจัดสวนถาด

ความงามของสวนที่ธรรมชาติสร้างขึ้น หมายถึง ความงามของทิวทัศน์ตามธรรมชาติ เช่น ทิวทัศน์ของน้ำตกธรรมชาติ ทิวทัศน์ของหุบเขาลำห้วยลึก ทิวทัศน์ของชายหาด ทิวทัศน์ของเกาะกลางทะเล ฯลฯ และยังหมายถึง ลักษณะ ความงามของการจัดองค์ประกอบสวนอีกด้วย เช่น ลักษณะของน้ำตกธารน้ำไหล กลุ่มพืชพรรณที่งอกงาม ริมธารน้ำ ฯลฯ ลักษณะความงามของธรรมชาติ นักจัดสวนต้องสังเกตและพิจารณาเพื่อต้องการลอกเลียนแบบการจัดสวนของ ธรรมชาติที่ใช้ในการจัดสวนถาด ภาพ ความงามของสวนที่ธรรมชาติสร้างขึ้น
ความงามด้านสรีรศาสตร์ของพืชพรรณ และวัสดุอุปกรณ์การจัดสวนถาดจะถูกนำไป ใช้ในการจัดสวนถาด ผู้จัดสวนถาดต้องศึกษาค้นหาความงามด้านสรีรศาสตร์ของพืชพรรณ และวัสดุอุปกรณ์ ความงามด้านสรีรศาสตร์ของพืชพรรณ (physiology of plants) ที่นำมาใช้ในการจัดสวนถาด ได้แก่ความงามด้านรูปทรง สี และผิว นักจัดสวนถาดศึกษาค้นหาความงามของด้านสรีรศาสตร์ของพืชจากนั้น จึงนำเอาความงามมาใช้จัดสวนถาด วิธีการนำมาใช้ได้แก่ การจัดวาง พืชพรรณให้เห็นส่วนที่สวยงาม ความงามด้านรูปทรงของพืชพรรณ ได้แก่ ความคดโค้งของลำต้น ความอ่อนช้อยของกิ่งก้านและใบ รูปทรงแปลกและสะดุดตา รูปทรงกะทัดรัดเป็นต้นความงามด้านผิวของพืชพรรณ ได้แก่ ผิวของลำต้นกิ่งก้านและใบ ลักษณะผิวแบ่งออกเป็นผิวละเอียด ผิวปานกลางและผิวหยาบ การเลือก พืชพรรณจะเลือกเฉพาะผิวละเอียดหรือผิวปานกลางจะไม่ใช้ผิวหยาบ เพราะใบใหญ่เกินไป ไม่เหมาะที่จะใช้จัดสวนถาด

ความงามด้านสรีรศาสตร์ของวัสดุอุปกรณ์ (physiology of materials)

ความงามด้านรูปทรงของวัสดุอุปกรณ์ เช่น ความงามด้านรูปร่างทรวดทรงของหิน และรากไม้ ความงามด้านรูปทรงของหิน ได้แก่ ลักษณะเว้าแหว่งมีส่วนยื่นล้ำออกมาเหมือนหน้าผา มีลักษณะเป็นโพรง หรือถ้ำ ฯลฯ ความงามค้านรูปทรงของรากไม้ตอไม้ ได้แก่ ลักษณะคดโค้งอ่อนช้อยลักษณะเป็นร่องน้ำ เป็นรู เป็นโพรง ฯลฯ
การจัดสวนถาดให้เกิดความสวยงาม ทำได้โดยการนำเอาความงามของพืชพรรณ และวัสดุอุปกรณ์ประกอบสวนมาประกอบเข้ากันอย่างมีศิลปะ การจัดสวนถาด จึงต้องนำความงามของศิลป์มาใช้ องค์ประกอบของศิลป์ ได้แก่ เส้น รูปทรง ที่ว่าง สีและผิว ความงามของศิลป์ ได้แก่ จุดเด่น จุดสมดุล ช่วงจังหวะ ความกลมกลืน และความแตกต่าง หลักสำคัญอย่างหนึ่งของการจัดสวนถาด ได้แก่ การจัดให้เกิดองค์ประกอบของศิลป์และความงามของศิลป์ ในขณะการจัดสวนถาดต้องใช้เชาวน์และอารมณ์เข้ามาช่วยซึ่งจะช่วยให้เกิด ความสวยงามและมีชีวิตชีวา ผลงานการจัดสวนถาดที่ปรากฏจะแสดงให้เห็น ถึงเชาวน์อารมณ์ของผู้จัด การใช้เชาวน์ หมายถึงการใช้ปัญญาปฏิภาณไหวพริบ ให้ผู้จัดใช้ความรู้สึกนึกคิดของตนเอง และในขณะจัดสวนถาดผู้จัดต้องมีอารมณ์ดี ร่าเริงเบิกบาน ไร้กังวลใด ๆ และสนุกเพลิดเพลินอยู่กับการจัดสวนถาด จะช่วยให้ผลงานจัดสวนถาดเกิดความสวยงาม

ดำเนินการจัดทำ
เมื่อได้เขียนแบบโดยประมาณแล้ว จัดเตรียมวัสดุอุปกรณ์ตามแบบ ดำเนินการตามขั้นตอนดังนี้
1. นำเปลือกมะพร้าวลงปูฐานล่างของถาด
2. ใส่ดินที่เตรียมตามความเหมาะสม ตามแบบที่เขียนไว้
3. นำตอไม้หรือขอนไม้มาวางตามแบบ
4. จากนั้นนำต้นไม้ขนาดใหญ่ลงปลูก เพื่อเป็นต้นประธานโดยการขุดดินให้เป็นหลุมลึกพอ
กลบรากต้นใม้ได้
5. พอปลูกต้นไม้ใหญ่เสร็จ ตามด้วยต้นไม้ขนาดกลาง
6. วางหินขนาดต่างๆ ตามแบบที่วางไว้
7. นำต้นไม้ขนาดเล็ก มาปลูกตามแบบ
8. นำมอสมาตกแต่งตามแบบ
9. โรยหินกรวดเพื่อตกแต่งให้สวยงาม

วิธีการดูแลสวนถาดแบบชื้น

ผู้จัดสวนถาดควรมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับลักษณะวิสัย ประเภท พันธุ์ ของพรรณไม้เป็นอย่างดี ต้นไม้ที่นำมาจัดรวมกันควรเป็นพรรณไม้ประเภทเดียวกัน คือต้องการ แสง น้ำ และดินปลูก ตลอดจนสภาพแวดล้อมอื่นๆ ใกล้เคียงกัน จึงจะดูแลสวนถาดได้ง่ายขึ้น ขอแยกตามกลุ่มของพรรณไม้ดังนี้

1. กลุ่มไม้ที่ชอบแสงจัด

พรรณไม้ดอก พรรณไม้ประดับ ควรจัดวางไว้ในที่ได้รับแสงตลอดวันหรืออย่างน้อยครึ่งวัน ภาชนะต้องมีรูระบายน้ำดี รดน้ำวันละ 1 ครั้ง (หรืออาจเพิ่มรอบเย็นอีกครั้ง) การใส่ปุ๋ย ควรเป็นปุ๋ยหมัก ถ้าเป็นปุ๋ยเคมีให้ใส่เพียงเล็กน้อย เพราะในสวนถาดมักมีเนื้อดินน้อย การใส่ปุ๋ยเคมีที่มากเกินไปจะทำให้ดินเค็ม ต้นไม้อาจเฉาหรือตายได้ส่วนปุ๋ยพวกปลดปล่อยช้ามักมีอายุนานอย่างน้อย 3 เดือนขึ้นไป เติมเมื่อครบอายุการใช้งาน ควรตัดแต่งใบที่เหี่ยวเฉาแก่เหลือง รวมทั้งดอกโรยทิ้ง

ไม้น้ำ ก็ชอบแสงจัดเช่นกัน มิฉะนั้นจะไม่ผลิดอก ใบก็อาจไหม้ ควรหมั่นเติมน้ำให้เพียงพออยู่เสมอ กำจัดหอย ทาก หรือแมลงที่มักมากัดกินใบ โดยหมั่นดูแลเก็บออกอยู่เสมอ กำจัดตะไคร่น้ำหรือสิ่งสกปรกออกทิ้ง ดูแลให้น้ำใสอยู่เสมอ

2. กลุ่มไม้ที่ชอบแสงรำไร

ไม้กลุ่มนี้ชอบความชุ่มชื้นและแสงไม่มากนัก อาจตั้งไว้ในบ้านตรงมุมที่มีแสงส่องเพียงครึ่งวัน ภาชนะปลูกจะมีรูระบายหรือไม่ก็ได้ รดน้ำวันละครั้งก็พอ ถ้าจะใช้ปุ๋ยก็ควรเป็นปุ๋ยพวกปลดปล่อยช้า หรือให้ปุ๋ยน้ำฉีดให้ทางใบ อย่าฉีดน้ำให้โดนดอก ดอกจะบานทนขึ้น ตัดแต่งหน่อลำต้นเก่าที่ให้ดอกแล้วทิ้งเสีย ทาด้วยปูนแดงหรือยากันเชื้อรา เพื่อให้ต้นไม้มีกำลังเลี้ยงหน่อใหม่

การคำนวณต้นทุน

การคำนวณต้นทุนหมายถึง การคิดคำนวณหาค่าใช้จ่ายทั้งหมดของการจัดสวนถาด 1 ถาด บวกด้วยค่ากำไร 10% ของค่าใช้จ่ายทั้งหมด เพราะการทำธุรกิจใดก็ตามต้องมีกำไรการจัดสวนถาดจึงต้องมีกำไรเช่นกัน

ราคาประมินสวนถาด=ค่าใช้จ่ายทั้งหมด+10%ของค่าใช้จ่ายทั้งหมดค่าใช้จ่ายทั้งหมดประกอบด้วยค่าวัสดุอุปกรณ์ ค่าเครื่องมือและค่ามือ

ตัวอย่างการประเมินสวนน้ำตก 1 ถาด

1.ค่าวัสดุอุปกรณ์ ค่าถาด + ดินผสม +หิน + ต้นไม้ + รากไม้แก่นไม้ + ปั๊มน้ำขนาดเล็ก + อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำสระน้ำ+มอสส์ + ทรายสี = 300

2.ค่าเครื่องมือ จะคิดค่าเครื่องมือ 10% ของค่าวัสดุอุปกรณ์หรือของ 300= 30บาท

3.ค่ามือ ค่าความคิด (Idea) +ค่าแรง + ค่าเวลาของผู้จัดทำสวนถาดโดยไม่คิดค่าเขียนแปลนจะคิดเท่ากับค่าวัสดุอุปกรณ์ = 300 บาท

ค่าใช้จ่ายทั้งหมด = ข้อ 1 +ข้อ 2 + ข้อ 3 = 300+30+300 =630

ค่ากำไรของผู้จัด 10% ของค่าใช้จ่ายทั้งหมด = 63 บาท ราคาประเมินสวนถาดจึงเท่ากับ 630 + 63 = 693 บาท

ตัวอย่างการจัดสวนถาดแบบชื้นปี 58